ការគ្រប់គ្រងដី និងជីធម្មជាតិ

1. ការគ្រប់គ្រងដី និងជីធម្មជាតិ

• ក្រោយពេលច្រូតកាត់ស្រូវរួច ពេលដែលដីស្រែកំពុងមានទឹក ឬនៅសើម យើងអាចភ្ជួរ​លុបគល់ជញ្ជ្រាំងនៅក្នុងដីស្រែ ។ (អាចរោយចំបើង ឬអង្កាម រួចភ្ជួរលុបក៏បាន)
• ក្រោយពេលច្រូតកាត់ស្រូវរួច យើងអាចដាំដំណាំផ្សេងៗសម្រាប់យកផល ដូចជា៖ សណ្តែក ដំឡូង ឪឡឹក ល្ពៅ ត្រសក់...។ល។ កាកសំណល់ដែលសេសសល់ពីរុក្ខ​ជាតិទាំងនេះ គឺជាសារធាតុសំខាន់ ក្នុងការកែលម្អជីជាតិដី ។​(ដាំដំណាំបង្វិល)
• រុក្ខជាតិសំបូរជាតិ អាសូតដែលមានប្រយោជន៏សម្រាប់ស្រូវដូចជា៖ស្លឹកអង្កាញ់ សង្កែ កន្ធំថេត អំពិលបារាំង អង្គាដី ...យកដាក់ក្នុងស្រែរួចភ្ជួរលុប ។
• ជីលាមកសត្វឬ ជីកំប៉ុស្តិមិនត្រូវដាក់ហាលថ្ងៃទេ នាំឱ្យបាត់បង់ជាតិអាសូត​ ។ពេលដាក់​ក្នុង​ស្រែ គប្បីភ្ជួរលុបភ្លាម ។កសិករចាំបាច់​ត្រូវរៀបចំ​រោង​សន្សំ​ជី​ធម្ម​-ជាតិ​ ដើម្បីរក្សា​គុណភាពជី ។
• មិនត្រូវប្រើប្រាស់ពូជស្រូវដដែល លើដីស្រែតែមួយឡើយ នាំឱ្យជីបាត់បង់ជីជាតិដី និងទទួលបានទិន្នផលទាប ។ការដាំបង្វិលជាវិធីសាស្រ្តល្អសម្រាប់រក្សាជីជាតិដី ។
• ការធ្វើឱ្យទឹកដក់ក្នុងស្រែក៏ជាវិធីមួយ ជួយថែរក្សានិងជួយបង្កើនជីជាតិដីផងដែរ ។ ទឹកភ្លៀងនាំមកនូវជាតិអាសូតយ៉ាងច្រើនដល់ដី ដូច្នេះគប្បីការរក្សាភ្លឺស្រែបានខ្ពស់​។
• ប្រើបា្រស់ជីកំប៉ុស្តិដាក់ក្នុងស្រែ ពី​១០​ទៅ ១៥តោន ក្នុងមួយហិចតា ហើយវាមាន​ប្រសិទ្ធិភាពរយៈពេល៤ឆ្នាំ ។​កសិករអាចដាក់តាមលទ្ធភាពក្នុងរយៈពេល៤ឆ្នាំឱ្យ​បានយ៉ាងតិច ១០តោន ​(ក្នុងមួយឆ្នាំ= ២,៥០តោន)។
• តាមរយៈនៃការពិសោធន៍ បង្ហាញថា ការភ្ជួរលុបចំបើងទូទៅបង្កើនទិន្នផលស្រូវ​ជាង ការដុត និងការដកហូតចំបើងចេញ ។ការប្រមូលចំបើងចេញពីស្រែជាការ​ដក​ជីជាតិចេញពីស្រែ ព្រោះជីជាតិជាច្រើនត្រូវបានស្រូបដោយស្រូវក្នុងដំណាក់កាល​លូតលាស់។
• ប្រភពជីសរីរាង្គសម្រាប់ដំណាំស្រូវ៖ ចំបើង-ជីកំប៉ុស្តិ-និងជីស្រស់ (ដើម ស្លឹករុក្ខ​ជាតិដែលបង្កប់ចូលទៅក្នុងដីពេលដែលវានៅស្រស់ បន្ទាប់ពីទុំភ្លាម ដើម្បីឱ្យសាច់​ដីនិងជីជាតិដីកាន់តែប្រសើរឡើង ។)

• ក្រោលគោត្រូវក្រាលដីឥដ្ឋ ឬដីដំបូកបុកឱ្យហាប់ ឬក្រាលស៊ីម៉ង ធ្វើជម្រាល ឬចង្អូរ​ដើម្បីត្រងទឹក​នោមគោ-ក្រាលចំបើងឬរុក្ខជាតិផ្សេងៗដូចជា អន្រ្ទានខែត្រ កំប្លោក ក្នុង​ក្រោល​គោល​ ដើម្បីឱ្យ​វា ជក់ទឹកនោមគោ ។ពីរ ឬបីថ្ងៃក្រោយប្រមូលចំបើង ដាក់ក្នុងរោងសន្សំជី និងយកទឹកនោម​ស្រោច លើជី បី​ឬបួនថ្ងៃម្តងដើម្បីឱ្យជីសើមជាប់ជានិច្ច ។

• ដីជាល្បាយខ្យល់ ទឹក អំបិលខនិជ សារធាតុខនិជបានមកពីសំណឹក រូបធាតុសរីរាង្គ និងសារពាង្គ​កាយរស់ ។​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ដីមានឥទ្ធិពលទៅលើទម្រង់ដី ដូចជាការដាំណាំ​អតិផលតែមួយ​មុខ​នៅ​លើ​ដី​មួយ​កន្លែង​នាំ​ឱ្យ​បាត់​បង់​សារធាតុសរីរាង្គនៅក្នុងដីដែលជាហេតុនាំឱ្យទិន្នផលទាប និង​បន្ថយ​ប្រសិទ្ធភាព​ជីមួយ​ចំនួន​ដែល​ប្រើ​សម្រាប់​ដំណាំ ។ក្នុងស្ថានប្រព័ន្ធដែលមានតុល្យភាព ទំនា​ក់ទំនងរវាងដីជាមួយសារពាង្គកាយដែលរស់នៅក្នុងដី និងលើដី ជួយ​ធានាឱ្យដីមានជីជាតិ ។ភាព​អាស៊ីតរបស់ដីៈ​​ ដីភាគច្រើនមានកម្រិតប៉េហាស់ (pH)ក្នុងចន្លោះ ៤ និង ៨។​កម្រិត​ pH របស់​ដីមានឥទ្ធិពលទៅលើដំណាំ និងសារពាង្គកាយមានជីវិតផ្សេងទៀតនៅក្នុងដី ។រុក្ខជាតិរងឥទ្ធិពល ពីអន្តរ​កម្មរវាងសារធាតុចិញ្ចឹមនានា ដែលអាស្រ័យទៅនឹងអត្រាpH .ឧ-នៅកម្រិតpHទាប (ដីជូរ) សមាស​ធាតុដែក​ងាយ​រលាយ ប៉ុន្តែសមាសធាតុផូស្វាតដែលជាសារធាតុចិញ្ចឹមដ៏សំខាន់​សម្រាប់ដំណាំបែរជាមិនសូវរលាយ ដែល​ធ្វើឱ្យដីខ្វះជាតិផូសា្វត បណ្តាលឱ្យរុក្ខជាតិមិនសូវលូត​លាស់ ។នៅប្រទេសកម្ពុជា មានករណីដីជូរជាច្រើន ជាដី​ដែល​ខ្វះសារធាតុប៉ូតាស្យូម និងផូស្វាត​។ កម្រិតpHសមស្របសម្រាប់ដំណាំភាគច្រើន លូតលាស់ល្អគឺ ពី៦,៥ ទៅ ៧,៥ ​ ព្រោះនៅ​ចន្លោះ នេះ សារធាតុចិញ្ចឹមចាំបាច់ភាគច្រើន អាចឱ្យដំណាំស្រូបយកបាន ។ដីអាចកង្វក់ដោយ​សារ​វត្តមានអំបិល ទឹក និងសារធាតុគីមីច្រើនហួសកម្រិត ។ការដាំដំណាំ​ឆ្លាស់​ជាគន្លឺះមួយក្នុង ការ​រក្សា​គុណភាព​ដី និងអាចឱ្យដីសម្រាកបាន។
• គេចែកដីជាបីប្រភេទធំៗគឺៈ ដីខ្សាច់ ដីឥដ្ឋ និងដីល្បាយ (ឬដីកណ្តេង)
• លក្ខណៈដីមានជីជាតិល្អៈ ក-សមាសភាគរបស់ដី
  ១)សារធាតុរ៉ែ ៤៥% (មាន N,P,K, Fe, Ca, Mn,Cu ...)
  ២)សារធាតុសរីរាង្គ មមោក និងវត្ថុមានជីវិត ៥% (កាកសំណល់សរីរាង្គដូចជាៈ សាក​សពសត្វ-ជន្លេន ដង្កូវ កណ្តុរ...។កាកសំណល់រុក្ខជាតិ, មមោកជាសារធាតុសរីរាង្គពណ៌​ខ្មៅឬប្រផេះដែលនៅជាប់នឹងដី ។មមោកមានលទ្ធភាពរក្សាទឹក និងសារធាតុចិញ្ចឹម​សម្រាប់ផ្តល់ឱ្យរុក្ខជាតិ ។
  ៣)ខ្យល់ ២៥% (មានសារសំខាន់ ផ្តល់អុកស៊ីសែន ឱ្យឫសរុក្ខជាតិ និងពពួកមីក្រូសារ​ពាង្គកាយ ដែលផ្តល់សារធាតុចិញ្ចឹមដល់រុក្ខជាតិ ។ដើម្បីឱ្យមានខ្យល់ក្នុងដី គេត្រូវភ្ជួរ ឬ​កាប់ដី និងដាក់ជីធម្មជាតិ ។
  ៤)ទឹក ២៥%(តួនាទីសំខាន់ណាស់ ព្រោះវាជាអ្នករំលាយ និងដឹកជញ្ជួនសារធាតុចិញ្ចឹម​ពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ។ 
                 ខ-លក្ខណៈរបស់ដីល្អ
  ១)ដីមានពណ៌ខ្មៅ ត្នោត និងក្រហម ២)មានក្លិនល្អ ៣)ជួយឱ្យការលូតលាស់របស់រុក្ខជាតិខ្លាំង ៤)សំបូរម៉ាក្រូនិងមីក្រូសារពាង្គកាយ
• មូលហេតុធ្វើឱ្យដីខូច៖       ក-កត្តាមនុស្សៈ
  ១) មិនដាំដំណាំចម្រុះ ២) ដុតកំទេចកំទីសរីរាង្គលើកសិដ្ឋាន (ចំបើង​និង កំទេចកំទី សរីរាង្គ ដទៃ​ទៀត​..។)
  ៣)ប្រើប្រាស់តែជីគីមី១មុខ ៤)ប្រើប្រាស់ថ្នាំសម្លាប់​សត្វល្អិតមិនសមហេតុផល
  ៥) មិនបានបន្ថែមសារធាតុសរីរាង្គទៅឱ្យដី ៦) មិនដាំដុះ និងមិនលប់កប់ពពួក​ជី​បៃតង ដូចជា៖ សណ្តែក​បាយ សណ្តែកសៀង...។
  ៧) ភ្ជួរជ្រៅពេក (ដែលធ្វើឱ្យដីផ្ទៃខាងលើដែលមានសារធាតុសរីរាង្គត្រឡប់ចុះទៅក្រោម​ហើយ ដី ខ្សត់ ជីជាតិត្រឡប់ឡើងផ្ទៃខាងលើវិញ ។
  ខ-កត្តាបរិស្ថានៈ

១)ការជ្រាបទឹកជូលហូរលាងសារធាតុចិញ្ចឹមចុះទៅស្រទាប់ខាងក្រោម
២)ការប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់នៃពន្លឺព្រះអាទិត្យទៅលើផ្ទៃខាងលើដី
៣)ការប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់នៃខ្យល់ទៅផ្ទៃខាងលើដីដែលបណ្តាលឱ្យមានការហួតហើរ​ទឹក
• ការគ្រប់គ្រងដីឱ្យមានជីជាតិៈ
  • បើដីខ្សាច់ពេកគេបន្ថែមនូវដីឥដ្ឋខ្លះៗ តែបើដីឥដ្ឋខ្លាំងពេកគេបន្ថែមដីខ្សាច់ខ្លះ
  • បើដីជាំទឹកខ្លាំង គេត្រូវធ្វើប្រព័ន្ធរំដោះទឹកតាមរយៈការជីកចង្អូរកូនប្រឡាយក្នុងស្រែ
  • ប្រើប្រាស់ជីធម្មជាតិជាពិសេសជីកំប៉ុស្តិបំប៉នគុណភាពដី
  • ដាំដំណាំឆ្លាស់មុខដំណាំតាមរដូវ (ដំណាំបង្វិល) ឧ-រដូវវស្សាដាំស្រូវ រដូវប្រាំង ដាំត្រសក់
  • ដាំដំណាំគម្របដី និងជីស្រស់បៃតង
  • ការប្រើប្រាស់ជីគីមីនិងថ្នាំពុលកសិកម្មមិនត្រឹមត្រូវនាំឱ្យស្លាប់មីក្រូសរីរាង្គក្នុងដី
  • មិនត្រូវត្រឡប់ដីខាងក្រោមជ្រៅឡើងលើដែលវាជាការត្រឡប់ដីដែលមានជីជាតិចុះក្រោម
  • ដីមានជាតិអាស៊ីតត្រូវបាចកំបោរស ឬផេះអង្ការដុត

• pH គឺជាខ្នាតសម្រាប់វាស់កម្រិតជាបាស់ និងអាស៊ីតនៃដី ។​(pH < 7 ដីហៅថាដីអាស៊ីត​មាន​រស់ជាតិជូរ, pH > 7 ហៅថាដីបាស​មានរស់ជាតិប្រៃ, pH = 7 ហៅថាដីណឺត)***យើង​អាចវាស់កម្រិតpH ដីបាន​ដោយ​ប្រើ​ឧបករណ៍​ម្យ៉ាង​ដូចក្បាលគ្រាប់ ទំហំប៉ុនកដៃ ដោតទៅលើដីដែលមាន​សំណើម ហើយទ្រនិចបង្ហាញកម្រិត pHតម្លៃប្រមាណ​៥០ដុល្លារ។
• ដីដែលអាចដាំដំណាំបានល្អគែដីដែលមាន​ pH ចន្លោះពី ៥,៥ ទៅ ៨ ប៉ុន្តែសម្រាប់ បន្លែ ស្ទើរតែ​ទាំង​អស់ត្រូវការ pH ពី ៥,៥ -៦,៥ ។ដីអាស៊ីមិនប៉ះពាល់លើរុក្ខជាតិដោយផ្ទាល់ទេ ប៉ុន្តែវាប៉ះ​ពាល់ដល់​លទ្ធភាព​ផ្គត់ផ្គង់​ជីជាតិ​ដល់​ដំណាំ និងប៉ះពាល់ ផងដែរដល់បរិមាណ និងកម្រិតលូត​លាស់របស់មីក្រូសរីរាង្គ ។កសិករ​ត្រូវចេះ​កែប្រែ​ដីឱ្យ​មាន​កម្រិត pH សមស្រប​តាមតម្រូវការ​ដំណាំទើបទទួលបានផលល្អ ។ខាងក្រោមនេះ គឺតារាងបង្ហាញ ពីចំនួន​កំបោរ​ដែល​ត្រូវប្រើដើម្បី​បន្ថយកម្រិត pH របស់ដីតាមប្រភេទ

  ប្រភេទដី	កម្រិត pH	កំបោរ g/m2 (ក្រាម/ ម៉ែត្រការ៉េ)
  ឥដ្ឋ​	៦,០ ៥,៥ ៥,០ ៤,៥	៤២០ ៤២០ ៨២០ ១២០០
  ដីល្បាយ ឬដីកណ្តេង	៦,០ ៥,៥ ៥,០ ៤,៥	១៩០ ៣៩០ ៦៨០ ៩៦០
  ដីខ្សាច់	៦,០ ៥,៥ ៥,០ ៤,៥	១៤០ ២៤០ ៤២០ ៦៧០

2. បរិស្ថាននៃដំណាំស្រូវ

• សីតុណ្ហភាពៈ សីតុណ្ហភាពសមស្របសម្រាប់ដំណាំស្រូវគឺប្រែប្រួលពី ២០-៣៥អង្សាសេ ។កម្តៅទឹកសីតុណ្ហភាពសមស្របគឺពី ៣០-៣៤អង្សាសេ ។
• ពន្លឺៈ ស្រូវត្រូវការពន្លឺគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការលូតលាស់ ។ការចាំងពន្លឺលើ​ដើមស្រូវបានល្អ ធ្វើឱ្យការលូតលាស់របស់ប្រព័ន្ធឬស និងការស្រូបយកសារធាតុ ចិញ្ចឹមបានល្អប្រសើរ ។
• សារធាតុចិញ្ចឹមៈ សារធាតុចិញ្ចឹមសំខាន់ៗសម្រាប់ដំណាំស្រូវ រួមមានចំនួន ១៦គឺ៖ N, P, K, S, Zn, Fe, Mn, Ca, Mg, Cl, C, B,​ Cu, Mo, H, O។ក្នុងចំណោមទាំង១៦ ស្រូវត្រូវការ សារធាតុ N, P, K ច្រើនជាងគេ ។

3. ការជ្រើសរើសពូជ

• ជ្រើសរើសពូជ៖ ពូជសុទ្ធ-ពូជផ្តល់ទិន្និផលខ្ពស់-ធននឹងកត្តាចង្រៃ (សត្វល្អិត​និងជម្ងឺ )-មានអាយុកាលខ្លី (មិនប្រកាន់រដូវ ) កំណត់សំគាល់ៈ (ពូជស្រូវIR មិនមានដំណេកទេ, ស្រូវខ្មែរដាំតាមរដូវ មាន​ដំណេក)​-ធននឹង​អាកាសធាតុ (រាំងស្ងួត ទឹកលិច ពន្លឺថ្ងៃខ្សោយ )
• កសិករគួរប្រើប្រាស់ពូជតាមការណែនាំរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទដូចខាងក្រោម៖
  • ប្រើពូជស្រូវអ៊ីអែ ៦៦ សែនពិដោរ និងជលសាដែលជាពូជស្រូវស្រាលមិនប្រកាន់រដូវ ហើយ​ផ្តល់ទិន្នផលខ្ពស់ សមស្របសម្រាប់លក្ខខណ្ឌស្រូវបង្កើនរដូវ និងស្រូវប្រាំង ឬស្រូវវស្សាក្នុង​លក្ខខណ្ឌស្រែមិនដក់ទឹកជ្រៅ
  • ប្រើពូជស្រូវផ្ការំដូល ផ្ការមៀត ផ្ការំដេង និងផ្កាច័ន្ទសែនស ជាពូជស្រូវកណ្តាលប្រកាន់រដូវ មាន​រសជាតិឆ្ងាញ់ និងមានតម្លៃខ្ពស់នៅលើទីផ្សារ ដែលសមស្របសម្រាប់លក្ខខណ្ឌស្រែលើ ។
  • ពូជស្រូវរាំងជ័យ ខា៤ និងខា៦ ដែលជាពួជស្រូវធ្ងន់ ប្រកាន់រដូវ ក្នុងលក្ខខណ្ឌស្រែជម្រៅ ។

4. ប្រភេទពូជស្រូវ មានបីប្រភេទ៖                                                   

• ពូជស្រូវស្រាល​(១១០-១២០ថ្ងៃ)
  វគ្គលូតលាស់     វគ្គបង្កើតផល         វគ្គទុំ
  ៤៥ថ្ងៃ                ៣៥ថ្ងៃ                 ៣០ថ្ងៃ
• ពូជស្រូវកណ្តាល​(១៥០ថ្ងៃ) 
  វគ្គលូតលាស់     វគ្គបង្កើតផល         វគ្គទុំ
  ៨៥ថ្ងៃ               ៣៥ថ្ងៃ                  ៣០ថ្ងៃ
• ពូជស្រូវធ្ងន់(១៨០ថ្ងៃ-១៩០ថ្ងៃ)  
  វគ្គលូតលាស់     វគ្គបង្កើតផល          វគ្គទុំ 
  ១១៥ថ្ងៃ             ៣៥ថ្ងៃ                   ៣០ថ្ងៃ

5. បំណែងចែកដំណាក់កាលលូតលាស់នៃដំណាំស្រូវ
   ក-ដំណាក់កាលលូតលាស់ទាំងបួននៃវគ្គលូតលាស់

• ដំណាក់កាល ០ = កកើតជាពន្លក (ដំាណាក់កាលនេះត្រូវការទឹក និងកម្តៅជាចាំបាច់ )
• ដំណាក់កាល ១ = សំណាប (ដំណាក់កាលនេះ ត្រូវការទឹកជាចាំបាច់ តែមិនត្រូវការច្រើនពេកទេ ហើយច្រើនជួបបញ្ហាសត្វទ្រីបបំផ្លាញ )
• ដំណាក់កាល ២ = បែកគុម្ភ (ត្រូវការជីបំប៉នដើម្បីបែកគុម្ភ-ដំណាក់កាលនេះមានសត្វ​ល្អិតបំផ្លាញចម្បងៗដូចជា៖ ដង្កូវមូរស្លឹក ដង្កូវស៊ីរូងដើម មមាចគ្រប់ប្រភេទ និងដង្កូវបំពង់កាត់ស្លឹក )
• ដំណាក់កាល ៣ = ពន្លូតដើម (ជាទៅការចាប់ផ្តើមកកើតកួរ-ជួបប្រទះបញ្ហាដូចដំណាក់​កាល​បែកគុម្ភដែរ -ដំណាក់កាលនេះតម្រូវឱ្យថែទាំដិតដល់ ទាំងការបញ្ចូលទឹក ការដាក់ជី និងការគ្រប់គ្រងកត្តាចង្រៃផ្សេងៗ)

ខ-ដំណាក់កាលលូតលាស់ទាំងបីនៃវគ្គបង្កបង្កើនផល (មានរយៈពេល៣៥ថ្ងៃដូចគ្នាគ្រប់ពូជស្រូវទាំងអស់)

• ដំណាក់កាល ៤ = ករកើតជាគួរ រហូតដល់ផើម (ស្រូវត្រូវការទឹក និងជីជាតិជាចាំបាច់ សម្រាប់ជំរុញ ការលូតលាស់ កកួរឱ្យមានគ្រាប់ច្រើន ។)
• ដំណាក់កាល ៥ = ចេញគួរ (គប្បីថែរក្សាទឹក ក្នុងស្រែឱ្យមានជាប្រចាំ -ជាទូទៅសត្វកណ្តុរ​បំផ្លាញ​ខ្លាំងជាគេនៅដំណាក់កាលនេះ )
• ដំណាក់កាល ៦ = ចេញផ្កា (ស្រូវជួបប្រទះនឹងកត្តាចង្រៃដូចដំណាក់កាលចេញកួរដែរ និងពិសេសការលេចចេញនូវវត្តមានសត្វស្រឹងជញ្ជក់ទឹកដោះ ។)

គ-ដំណាក់កាលលូតលាស់ទាំងបីនៃវគ្គស្រូវទុំ (មានរយៈពេល៣០ថ្ងៃគ្រប់ប្រភេទពូជស្រូវ)

• ដំណាក់កាល ៧ = ដាក់ទឹកដោះ (ការដាក់គ្រាប់ពេញ ឬមិនពេញគឺអាស្រ័យដំណាក់កាលនេះ ។​ការដាក់​គ្រាប់​​អាចបណ្តាលមកពីកង្វះទឹក កង្វះជី កង្វះពន្លឺ និងកត្តាផ្សេងៗទៀត ។ការបំផ្លាញ​ដោយ​សត្វ​ស្រឹង​មាន​លក្ខណៈ​ធ្ងន់ធ្ងរ​នៅដំណាក់កាលនេះ ។)
• ដំណាក់កាល ៨ = ដាក់ម្សៅ (ដំណាក់កាលនេះ ជួបប្រទះនឹងការបំផ្លាញពីសត្វស្រឹងដែរ តែ មិនសូវធ្ងន់ធ្ងរទេ )
• ដំណាក់កាល ៩ = ទុំ

6. ជីគីមី ការប្រើប្រាស់ និងការគ្រប់គ្រង

• ការប្រប្រាស់ជីគីមីខុស នាំឱ្យទិន្និផលថយចុះ ខាតលុយ និងខូចដី ។
• ពេលបាចជី ត្រូវបាចឱ្យបានស្មើសាច់ និងសព្វល្អ ។
• កម្ចាត់ស្មៅមុនពេលបាចជី ។
• ចំពោះស្រែដែលគ្មានទឹកមិនត្រូវបាចជីគីមីឡើយ ព្រោះវាអាចបណ្តាលឱ្យងាប់ស្រូវ ។
• កុំបាចជីនៅពេលស្លឹកស្រូវសើម (ពេលព្រឹកព្រលឹម ឬក្រោយពេលភ្លៀង )
• កុំបាចជីនៅពេលមេឃជិតភ្លៀង
• កុំយកជីទាំងការុងទៅបាចក្នុងស្រែ (បាត់បង់ជី)
• កសិករមួយចំនួននិយមប្រើប្រាស់ជី ក្នុងវគ្គលូតលាស់ គឺជី ដេអាប៉េ (DAP) និងក្នុងវគ្គបង្កើន​ផលប្រើជី អ៊ុយរ៉េ ឬ ជី ១៥-១៥-១៥ ​(NPK)។មុនស្ទូងបាចជី DAPរួចភ្ជួរលុប ។

7. មុខងាររបស់ជី N. P. K (សមាសធាតុសំខាន់សម្រាប់ការលូតលាស់នៃដំណាំស្រូវ )

• កម្ពស់ទឹកល្អសម្រាប់បាចជី គឺៈ ៣ ៥ ស.ម (១០សម=១តឹក)
• បរិមាណប្រើជីមានជាតិអាស្សូតច្រើនការទទួលយកជម្ងឺរបស់ស្រូវក៏ច្រើនដែរ ។
• ប្រសិនការបាចអាស្សូតច្រើនពេក នោះប្រសិទ្ធិភាពផូស្វាតក៏មិនមានដែរ ដូចគ្នានេះ​ដែរបើផូស្វាតច្រើនខ្ពស់ពេក ប្រសិទ្ធិភាពអាស្សូតក៏មិនមានដូចគ្នា ។
• ជីអ៊ុយរ៉េប្រើបានគ្រប់ប្រភេទដី និងគ្រប់មុខដំណាំ និងមានជាតិអាស្សូត៤៦%
• ជីជាតិ N P K ជាជីជាតិដែលរុក្ខជាតិត្រូវការច្រើន សម្រាប់ជីជាតិដែលរុក្ខជាតិត្រូវការតិចមានដូចជា៖ កាលស្យូម​(Ca),ម៉ាញេស្យូម(Mg), ស្ពាន់ធ័រ,សូដ្យូម, ដែក(Fe), ម៉ង់កាណែល(Mn),សង្កសី (Zn)​ ទង់ដែង (Cu) និង​ម៉ូលីដែន ។
• ជីគីមីដែលមានជាតិផូស្វាត និងជីគីមីមានជាតិប៉ូតាស ឬប៉ូតាស្យូម(K)
• ប្រើជីធម្មជាតិ អបជាមួយជីគីមីសម្រាប់ដីកង្វះសារធាតុផ្សេងៗទៀតនិងរក្សាទម្រង់ដីឱ្យយូរអង្វែង
• ជីគីមីកាលណាប្រើលើស និងហូសរូបមន្តកំណត់ ធ្វើឱ្យស្រូវទ្រោម ឬដួល ទិន្នផលទាប
• ជីគីមីមានសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើន និងលទ្ធភាពរហ័សជាងជីធម្មជាតិ ប៉ុន្តែផ្តល់ភាពអវិជ្ជមានទៅដល់ ប្រសិទ្ធភាព​ទៅលើលក្ខណៈរូបនៃដី ។

8. ទឹកនិងការប្រើប្រាស់

• កម្ពស់ដើមស្រូវកាន់តែខ្ពស់ កាលណាទឹកកាន់តែជ្រៅ ។
• ចំនួនដើមស្រូវបែកច្រើនកាលណាកម្ពស់ទឹកកាន់តែទាប ។
• ការបាត់បង់ទឹកដោយសារ៖ 1- រំហូតចេញពីរុក្ខជាតិ 2- រំហូតចេញពីផ្ទៃទឹក 
  3- ការជ្រាបចុះទៅក្រោម 4- ការជ្រាបតាមចំហៀង
• ទឹកអាចជួយ៖ បង្រ្កាបការលូតលាស់របស់ស្មៅ, ងាយស្រួលដល់ការស្រូប​ យកជីជាតិ, ជួយឱ្យថ្នាំពុលគ្រាប់មានប្រសិទ្ធិភាព (ងាយរលាយ)
• កម្រិតទឹកដែលត្រូវប្រើ៖
  មុនស្ទូងកម្ពស់ទឹកល្អសម្រាប់ដំណាំស្រូវគឺ ២-៣ស.ម
  ស្ទូងបានមួយអាទិត្យ កម្ពស់ទឹកល្អសម្រាប់ដំណាំស្រូវ ៣-៥ស.ម
  ពេលស្រូវបែកគុម្ភ កម្ពស់ទឹកល្អសម្រាប់ដំណាំស្រូវគឺ ៥-១០ស.ម
• ពេលចេញផ្កា បើសិនខ្វះទឹកធ្វើឱ្យស្រូវស្កក ។
• សំណើមនៃដី៨០ភាគរយ ធ្វើឱ្យស្រូវផ្តល់ទិន្នផលខ្ពស់
• ស្រែត្រូវមានភ្លឺល្អ ដើម្បីរក្សាទឹក ។
• ក្នុងមួយជីវិតរបស់ដំណាំស្រូវវាត្រូវការទឹក ១,២០០ម.ម ឬ ១០,០០០ម៉ែត្រគូបក្នុង​មួយ​ហិចតា
• ត្រូវបញ្ចេញទឹក ២-៣អាទិត្យ មុនពេលច្រូតកាត់ ស្រូវឆាប់ទុំ ងាយស្រួលដល់ការច្រូត​កាត់
• ឥទិ្ធពលទឹកទៅលើដំណាក់កាលលូតលាស់បួនសំខាន់៖
  សំណាប ដើម្បីឱ្យឆាប់ដុះឫស 
  បែកគុម្ភ ដើម្បីឱ្យបែកគុម្ភល្អ (គេបញ្ចេញទឹកម្តងម្កាល ធ្វើឱ្យស្រូវបែកគុម្ភល្អ )កំណត់សំគាល់ៈ (ក្រោយពេល​ស្ទូង៥-១០ថ្ងៃស្រូវចាប់ផ្តើមបែកគុម្ភ ។) 
  ការកកើតកួរពេលចេញផ្កា ដើម្បីឱ្យស្រូវផ្លែ
  ពេលដាក់ម្សៅ ដើម្បីឱ្យដាក់គ្រាប់ល្អ

9. ជំហាននៃការអនុវត្តការដាំដុះដំណាំស្រូវ

• ការជ្រើសរើសពូជ (ដូចចំនុច៣ខាងលើ)
• ហាល (ដាស់ដំណេកគ្រាប់)-ប្រើប្រាស់កន្ទេលស្លឹកត្នោត ស្បៃមុង-ហាល​ រយៈពេល ២-៣​ម៉ោង (មានកម្តៅថ្ងៃល្អ)-ហាលឆ្ងាយពីស្រូវហូប​ ឬស្រូវ​ពូជផ្សេង-សម្អាតកន្ទេល​ ឬ​សម្ភារ​ដែល​ត្រូវ​ដាក់​ហាលជា​មុនសិន ។
• រោយ (យកគ្រាប់ស្ពៀតចេញ)-សម្អាតសម្ភារដែលត្រូវប្រើជាមុនសិន-​សម្អាត​គ្រាប់​ពូជ​មិន​ពេញ​ចេញ-គ្រាប់ស្មៅ និងសត្វល្អិត -ធានានូវបរិមាណគ្រាប់ពូជ​ច្បាស់លាស់ ។
• លាង (ស្រង់យកគ្រាប់សណ្តែកឬគ្រាប់ស្មៅចេញ)
• ត្រាំ ត្រាំទឹកថ្លា-មិនផ្ទាល់ដី-ត្រាំរយៈពេល២៤ម៉ោង
• ផ្អាប់ (រក្សាកម្តៅ)-ដាក់មិនផ្ទាល់ដី-ចងបាវឱ្យធូរ-ដាក់ផ្តេក (កម្រាស់០២តឹក) គ្របឱ្យជិតល្អ (រក្សាកម្តៅ៣០អង្សាសេ)-ផ្អាប់រយៈពេល២៤ម៉ោង-ប្រែក្នុងរយៈ​ពេល​១២​ម៉ោង ។
• សាប រៀបចំដីពេលព្រឹកទុកឱ្យខាស់ល្អ-សាបពេលល្ងាច-សាបរង្វើល-សាប​ចន្លោះ​ថ្ងៃ៥-១៥​កក្កដា (ខែជេស្ឋ)

• ដក ដកល្ងាច-កុំបោកខ្លាំង-កុំចងរឹតខ្លាំងនៅផ្នែកខាងក្រោមពេក​(បោកខ្លាំង និង​ចង​រឹតខ្លាំង​ធ្វើឱ្យស្រូវមានរបួស យឺតយ៉ាវក្នុងការលូតលាស់)-កាត់ចុង​សំណាប​(កុំឱ្យងាយ​ដួលដោយ​សារខ្យល់ និងស្លឹកបាក់​ប្រលាក់ដីឆ្លង​ជម្ងឺ)​-កុំផ្អាប់សំណាប ។
  កំណត់សំគាល់ៈ​ (ដកនៅ​ពេល​សំណាប​ដុះស្លឹកពី១ទៅ២សន្លឹកក្នុងអាយុ​ពី៨ទៅ១៥ថ្ងៃ ។-យកល្អ​ដកភ្លាម​យក​ទៅ​ស្ទួងភ្លាម កុំឱ្យឆ្លងថ្ងៃ)
• រៀបចំដី ភ្ជួរ និងរាស់ដីឱ្យបានស្មើល្អ ហើយដីស្រែត្រូវស្ទួងមានលក្ខណៈ​ជាដីភក់​ៗនៅ​ពេលដែល​យើងបង្ហូរ​ទឹក​ចេញពីស្រែនៅមុនពេលស្ទួង ។កំណត់សំគាល់ៈ​ (ភ្ជួរ​និង​រាស់​ដីយ៉ាងហោចណាស់១៥ថ្ងៃមុនស្ទូង ឬពង្រួស ដើម្បី​អនុញ្ញាត្តិឱ្យ រុក្ខជាតិស្រូប យកជីជាតិឆ្លងតាម​ការ​រលួយនៃសារធាតុសរីរាង្គ។-ការធ្វើដីមានពីរសារឡើងទៅ បើ​លើក​ទីមួយកសិករភ្ជួរផាត់ចេញ នៅ​លើក​ទីពីរ គាត់ត្រូវភ្ជួរផាត់ចូលមកវិញ ដើម្បី ឱ្យដីមានឯកសណ្ឋាន)
• ស្ទូង មុនស្ទូងត្រូវគល់សំណាបរលាស់ ដើម្បីសម្អាតសត្វល្អិត-ស្ទូង​ព្រឹក-ចាប់តូច​(០១-០២ដើមក្នុងមួយគុម្ភ)-ស្ទូងរាក់-ស្ទូងសំណាបខ្ចី (១៨-២០ថ្ងៃសម្រាប់​ស្រូវស្រាល-២៨-៣០​ថ្ងៃ​សម្រាប់​ស្រូវកណ្តាល និងធ្ងន់) ។

• ការថែទាំ ដកស្មៅ-កំចាត់សត្វល្អិត-បំប៉នជី (១៥-១៨ថ្ងៃក្រោយស្ទូង​សម្រាប់​ស្រូវ​ស្រាល ១១០ថ្ងៃ និង១២០ថ្ងៃ, ៣០ថ្ងៃសម្រាប់ស្រូវកណ្តាល១៥០-១៦០ថ្ងៃ, ៣០ថ្ងៃ​សម្រាប់​ស្រូវធ្ងន់ ១៧០-១៨០ថ្ងៃ )-ភ្លឺស្រែ កំណត់សំគាល់ៈ​ (រក្សា​ទឹក​តិចពេល​ស្រូវបែកគុម្ភ​ដើម្បីឱ្យមានខ្យល់ចេញចូលល្អ ពេលស្រូវឆ្លងចូលវគ្គកំណកំណើតកួរ ត្រូវ​រក្សាទឹកឱ្យបានពី៥ទៅ១០ស.ម {១តឹក})
• ច្រូត ច្រូតស្រូវទុំប្រហែល៨៥ភាគរយឡើងទៅក្នុងមួយកួរ-ច្រូតស្រូវដែល​ទុក​ពូជមុន-​ច្រូតស្រូវហូបក្រោយ កំណត់សំគាល់ៈ​ (ត្រូវបញ្ចេញទឹកមុនពេលច្រូត​ឱ្យបាន​មួយ​អាទិត្យ-ការពន្យាពេលច្រូតកាត់ ធ្វើឱ្យស្រូវៈ ដួល, ជ្រុះគ្រាប់, បាក់កួរ, កណ្តុរស៊ី, ពូជដុះ, គ្រាប់​អង្ករមិនល្អ, បាត់បង់ផលនៅពេលច្រូត, ទិន្នផលទាប)
• ការបោកបែន កុំបោកខ្លាំងពេក ព្រោះវាធ្វើឱ្យខូចពន្លកសម្រាប់ដុះ-មុនពេលបោកបែន ត្រូវ​ហាលកណ្តាប់២-៣ថ្ងៃ​សិន​បន្ទាប់ពីការច្រូតកាត់-ពូជគួរតែបែនដោយជើងសម្រាប់ ផ្ទៃដីតូច ។
• ការសំអាត ការសំអាតគ្រាប់ស្រូវគឺក្នុងគោលបំណង ៖ ​ការយកសំរាម និងគ្រាប់​ស្មៅ​ចេញ-យកគ្រាប់មិនល្អចេញ
• ការសំងូត ដោយធម្មជាតិ (កម្តៅព្រះអាទិត្យ)-ដោយឧបករណ៍ (បញ្ចូលខ្យល់ដែល​មាន​កម្តៅ ៤០អង្សាសេ)​-​សំណើម​ក្នុងគ្រាប់១២ភាគរយ
• ការទុកដាក់គ្រាប់ពូជ ទុកពូជត្រូវច្រកក្នុងបាវជាការល្អ-ត្រូវសរសេរឈ្មោះពូជ​លើ​បាវ​ស្រូវផង-មិនត្រូវដាក់បាវនៅលើឥដ្ឋផ្ទាល់ទេ-ត្រូវដាក់ដុំឈើកល់ពីក្រោមបាវ​ស្រូវ